АдукацыяГісторыя

31 снежня 1994 годзе, штурм Грознага. Першая чачэнская вайна

Сёння мы пагаворым аб адным трагічным падзеі, якім была адзначана першая вайна ў Чачні (гады - 1994 (снежань) - 1996 (жнівень)). Спачатку сцісла распавядзем пра перадгісторыю гэтай вайны.

Па дадзеных МУС нашай краіны, у Чачні ў 1994-95 гг. загінула каля 26 тыс. чалавек: 2 тысячы з іх - расійскія вайскоўцы, каля 10-15 тыс. - баевікі, а астатняя частка - мірныя жыхары. Аднак генерал А. Лебедзь даў iншую адзнаку. Паводле яго звестак, нашмат большыя страты прынесла вайна ў Чачні. Гады яе былі адзначаны вялізнымі ахвярамі сярод мірнага насельніцтва - каля 70-80 тыс. Чалавек загінуўшых. А страты ў шэрагах федэральных войскаў склалі 6-7 тысяч чалавек.

Чачня выходзіць з-пад кантролю Расеі

На постсавецкай прасторы рубеж 1980-1990 гадоў быў адзначаны так званым "парадам суверэнітэтаў". Гэта азначала, што савецкія рэспублікі рознага ўзроўню (як АССР, так і ССР) прынялі адна за адной дэкларацыі аб суверэнітэце. У 1990 годзе, 12 чэрвеня, на першым рэспубліканскім З'ездзе народных дэпутатаў была прынятая таксама Дэкларацыя аб дзяржаўным суверэнітэце РСФСР.

У Грозным 23-25 лістапада гэтага ж года быў праведзены Чачэнскі нацыянальны з'езд. На ім быў абраны Выканаўчы камітэт, ператвораны пасля ў ОКЧН. Яго старшынёй стаў Джахар Дудаеў, генерал-маёр. На з'ездзе была прынята дэкларацыя аб фарміраванні Чачэнскай Рэспублікі Нохчи-Чо. У ліпені 1991 года на другім з'ездзе ОКЧН было прынята рашэнне аб выхадзе яе са складу РСФСР і СССР.

Дудаеў становіцца прэзідэнтам, разрыў стасункаў з Расійскай Федэрацыяй

1 лістапада 1991 года Дудаеў быў абраны прэзідэнтам Чачні. 10 лістапада выканкам ОКЧН вырашыў парваць адносіны з расейскай дзяржавай. На тэрыторыі Чачэнскай Рэспублікі ўжо з лістапада 1991 года пачаўся захоп людзьмі Дудаева маёмасці і ўзбраення ўнутраных войскаў і Узброеных сіл, ваенных гарадоў. Прэзідэнт 27 лістапада падпісаў указ аб нацыяналізацыі тэхнікі і ўзбраення вайсковых частак, якія знаходзіліся на тэрыторыі рэспублікі. Усе федэральныя войскі к 8 лістапада наступнага года пакінулі тэрыторыю Чачні, аднак пакінулі вялікая колькасць ўзбраення, тэхнікі і боепрыпасаў.

Сітуацыя ў рэгіёне зноў абвастрылася восенню 1992 года, калі ў прыгарадным раёне адбыўся асяціна-інгушскі канфлікт. Дудаеў заявіў аб нейтралітэце дзяржавы, аднак расійскія войскі ў перыяд абвастрэння канфлікту ўвайшлі на яго тэрыторыю.

Падзеі верасня - снежня 1994 года

З верасня 1994 гады ў Чачні вяліся актыўныя баявыя дзеянні. Сіламі апазіцыі, у прыватнасці, ажыццяўляліся бамбавання ваенных аб'ектаў. Якія супрацьстаялі Дудаеву ўзброеныя фармаванні былі ўзброены штурмавікамі Су-24 і верталётамі Мі-24 без апазнавальных знакаў.

30 лістапада 1994 году Барыс Ельцын падпісаў указ № 2137с, які прадугледжваў ліквідацыю узброеных частак на тэрыторыі Чачэніі. Згодна з ім, з 1 снежня варта было ажыццявіць мерапрыемствы, накіраваныя на аднаўленне правапарадку і канстытуцыйнай законнасці ў Чачэнскай Рэспубліцы, пачаць ліквідацыю войскаў, ажыццявіць перамовы па ўрэгуляванні мірнымі сродкамі ўзброенага канфлікту.

11 снежня 1994 года Прэзідэнт Расійскай Федэрацыі выступіў са зваротам да расейцаў, у якім заявіў, што краіна павінна вырашыць праблему Чачэнскай Рэспублікі - аднаго з яе суб'ектаў, абараніць ад узброенага экстрэмізму яе грамадзян. У гэты ж дзень быў падпісаны адпаведны ўказ, і тады ж войскі РФ адправіліся выконваць заданне. Іх мэтай была Чачня, штурм Грознага. Увесь снежань працягваліся сутыкненні; г. Грозны, пачынаючы з 18-га чысла, быў схільны шматразовым ударам.

26 снежня бягучага ж года пачаліся бамбардзіроўкі размешчаных у сельскай мясцовасці населеных пунктаў.

Навагодні штурм Грознага

У ноч з 31 снежня 1994 года на 1 студзеня 1995 года адбыўся навагодні штурм. Расійская армія ў тую ноч панесла вельмі вялікія страты, самыя значныя з часоў Вялікай Айчыннай вайны. Гібель мотастралковай Майкопской брыгады № 131 стала адным з найбольш трагічных эпізодаў падчас штурму. Да гэтага часу пра гэтыя падзеі ходзіць мноства міфаў.

Ўзяцце палаца прэзідэнта Джахара Дудаева стала галоўнай задачай мае быць штурму. Выкананне яго даручылі групоўцы "Поўнач". К. Б. Пулікоўскі ажыццяўляў камандаванне ёю. Цікава тое, што колькасць усіх частак, якія ўваходзілі ў склад дадзенай групоўкі, дакладна не вядомая. Даступныя толькі афіцыйныя дадзеныя, якія, верагодна, адрозніваюцца ў большы бок ад рэальных. Згодна з імі, у склад групоўкі "Поўнач" ўваходзіла 4097 чалавек, 211 баявых машын пяхоты, 82 танка, 64 мінамёта і прылады.

планы камандавання

30 снежня 1994 гады прайшло нараду. На ім усе часткі атрымалі задачы на штурм. Раніцай 31 снежня брыгада павінна была адправіцца на стары аэрадром і там арганізаваць абарону. Асноўная задача 81-га палка заключалася ў захопе скрыжавання Хмяльніцкага-Маякоўскага. А затым гэта падраздзяленне павінна было блакаваць будынак, у якім знаходзіўся рэспубліканскі камітэт, пасля чаго захапіць гарадскі вакзал. Полк № 276 павінен быў заняць подступы да Садовым і тут чакаць далейшых загадаў.

Нечаканы паварот падзей

Варта адзначыць, што адбыўся 31 снежня 1994 штурм Грознага апынуўся нечаканым для ўсіх. Папаўненне ваеннай тэхнікай і людзьмі вырабілі не ўсе часткі, войскі не паспелі добра спрацавацца паміж сабой. Удзельнік штурму Грознага Сіўко Вячаслаў, які камандаваў 237-м батальёнам, успамінаючы гэтыя падзеі, казаў, што ключавы памылкай было адсутнасць пісьменнага планавання, узаемадзеяння частак.

Аднак загады, як вядома, не абмяркоўваюцца. Раніцай 31 снежня 1994 штурм Грознага быў пачаты. Часткі адправіліся на выкананне задання. Ужо да 11-й раніцы быў захоплены скрыжаванне Маякоўскага-Хмяльніцкага. Аднак 2-й батальён з-за бесперапыннага агню баевікоў не мог прабіцца праз саўгас "Радзіма". Пулікоўскі загадаў яму павярнуць назад. Тут 2-й батальён пачаў выкананне іншай задачы.

Падзеі ў раёне чыгуначнага вакзала

131-я брыгада ў гэты ж час сваю баявую задачу выканала, заняўшы пазіцыі на ўскраіне горада, на старым аэрадроме. Яна прыступіла да збудавання абарончых умацаванняў. Аднак раптам яна кранулася з месца, паколькі адзін батальён пачаў рух у бок вакзала, а другі адправіўся ў бок рынку. Да плошчы Арджанікідзэ пайшоў полк. Тут была пакінута для прыкрыцця адна рота. Ярославцев, камандзір палка, праз некаторы час загадаў начштаба прывесці да вакзала ўвесь ацалелы склад і тэхніку. Пакуль полк толькі пачынаў рух да пл. Арджанікідзэ, калоны яго абагнала тэхніка брыгады № 131, у гэты час рухалася да вакзала. Такім чынам, практычна адначасова да яго падышла і брыгада, і полк. Апошні арганізаваў абарону на таварнай станцыі, а першы батальён заняў непасрэдна вакзал. Спрабаваў прайсьці сюды і другі батальён, аднак ён быў атакаваны баевікамі і вымушаны быў заставацца ва таварнай станцыі.

Пасля таго як полк і брыгада арганізавалі абарону ля вакзала, яны былі атакаваныя вялікімі сіламі баевікоў. Да самага адыходу падраздзяленняў працягваліся сутыкненні. Была знішчана частка тэхнікі, астатняя - пашкоджана. Аднак байцы ваявалі да апошніх боепрыпасаў. Спачатку страты былі невялікімі. Аднак абстаноўка раптам пачала рэзка пагаршацца з-за таго, што іншыя часткі не выканалі свае заданні, не змаглі прабіцца ў цэнтр.

Блакаванне расійскіх войскаў у цэнтры г. Грознага

Каля 14 гадзін 31 снежня 1994 штурм Грознага быў працягнуты новымі падзеямі. Групоўка "Паўночна-Усход" выйшла да моста праз Сунжа, які знаходзіцца ў цэнтры горада. У г. Грозны так жа лёгка перабраліся войскі "Усходу" і "Захаду". Яны не сустракалі супраціву да поўдня. А потым пачалося ...

З верхніх паверхаў будынкаў і скляпоў па калон расейскай бронетэхнікі, заціснутым у цесных вулачках, ударылі кулямёты і гранатамёты. Баевікі змагаліся так, як быццам у ваенных акадэміях вучыліся яны, а не рускія генералы. Спачатку палілі замыкаюцца і галаўны машыны. Астатніх расстрэльвалі, не спяшаючыся. Да 18 гадзін у раёне парку імя Леніна 693-ай мотастралковай полк "Захаду" быў акружаны. На паўднёвай ўскраіне шчыльны агонь спыніў парашутна-дэсантныя паліцы 21-й брыгады ПДВ і 76-й дывізіі. 3,5 тыс. Баевікоў з пяццюдзесяццю танкамі і прыладамі з надыходам цемры раптам атакавалі якія стаялі калонамі ў раёне ж / д вакзалу 131-ю брыгаду і 81-й полк. Разам з двума танкамі, якім удалося ацалець, рэшткі гэтых частак каля паўночы пачалі адыход, аднак былі акружаны і знішчаныя практычна цалкам. Многія людзі надоўга запомнілі гэтую дату - 31 снежня 1994. Штурм Грознага прынёс вялікія страты як сярод вайскоўцаў, так і сярод мірнага насельніцтва.

Падзеі 1-2 студзеня 1995 года

1 студзеня камандаванне ўвесь дзень спрабавала дапамагчы абяскроўленым групоўкам "Паўночна-Усход" і "Поўнач", блакаваным ў самым цэнтры Грознага. Але беспаспяхова. Адпраўленым на выручку войскам чачэнцы далі магчымасць перасоўвацца толькі па маршрутах, загадзя прыстраляныя. І яны агідна расстрэльвалі войскі. 2 студзеня прэс-служба ўрада Расіі паведаміла, што цэнтр Грознага кантралюецца федэральнымі войскамі, што блакаваны прэзідэнцкі палац.

Вынікі чачэнскай кампаніі

Першы штурм Грознага не прынёс перамогі. Доўгі час баевікі аказвалі супраціў. Да 31 жніўня 1996 года працягвалася вайна. Штурм Грознага быў толькі пачаткам новых баявых дзеянняў. Вайну суправаджалі тэракты, ажыццёўленыя за межамі Чачэніі (Кізляр, Будзёнаўск).

Вынікам кампаніі сталі Хасавюртаўскія дамовы, падпісаныя 31 жніўня 1996 году. З боку рускіх іх падпісаў Аляксандр Лебедзеў, сакратар Савета бяспекі нашай краіны, а з боку чачэнскіх баевікоў - начальнік штаба Аслан Масхадаў. Па выніках гэтых пагадненняў было прынята рашэнне аб так званым "адкладзены статусе". Гэта азначала, што да 31 сьнежня 2001 года павінен быў быць вырашана пытанне аб статусе Чачні.

Similar articles

 

 

 

 

Trending Now

 

 

 

 

Newest

Copyright © 2018 be.birmiss.com. Theme powered by WordPress.