ЗаконДзяржава і права

Тры эпохі і тры Канстытуцыі СССР

Савецкі Саюз за час свайго існавання жыў па трох асноўных законаў. Канстытуцыі СССР прымаліся ў 1924, 1936 і 1977 гадах. У зменах асноўнага закона была свая логіка.

Асаблівасць Канстытуцыі СССР 1924 года складалася ў тым, што яна абвяшчала ня роўнасць усіх грамадзян, як гэта бывала пасля некаторых еўрапейскіх рэвалюцый, а, наадварот, абмяжоўвала правы прадстаўнікоў усіх класаў грамадства, акрамя рабочага. Акрамя гэтага, яна насіла ў некаторых сваіх палажэннях знешнепалітычную накіраванасць, у прыватнасці мэтай створанага пралетарскай дзяржавы абвяшчалася сусветная рэвалюцыя, натуральна, якая суправаджаецца бязлітасным прыгнётам усіх эксплуататараў. Вынікам гэтага працэсу, паводле задумы аўтараў першай Канстытуцыі СССР, павінна была стаць Сусветная Сацыялістычная Рэспубліка.

Наўзамен тэрытарыяльнага дзялення, уласцівага Расійскай Імперыі, новы асноўны закон меркаваў нацыянальную палітыку, згодна з якой кожная з нацый, якія насяляюць СССР, атрымлівала сваю зямлю і права на самавызначэнне. Усяго рэспублік было чатыры: Закаўказская Федэрацыя (Арменія, Азербайджан і Грузія), Беларуская ССР, Украінская ССР і Беларускай ССР. Знаўцам нацыянальных адносін у ленінскім Палітбюро лічыўся І.В. Сталін, яму і даручылі распрацоўваць гэтую лінію.

Канстытуцыя СССР 1924 года ўводзіцца агульнасаюзнага грамадзянства, адзіную аплатную адзінку, рэгламентавала мноства іншых пытанняў, а таксама ўсталёўвала дзяржаўную мяжу.

Другі з'езд Саветаў праходзіў у студзені, дакумент прынялі 31 чысла, праз дзесяць дзён пасля смерці Леніна.

Канстытуцыя заканадаўча замацавала стварэнне першага ў свеце дзяржавы пралетарскай дыктатуры.

Пытанне пра магчымасць пабудовы сацыялізму ў адной краіне доўгі час быў прадметам самых разлютаваных дыскусій паміж партыйнымі групоўкамі. У сярэдзіне трыццатых гадоў нават скептыкам стала ясна, што новая дзяржава існуе, нягледзячы на варожае капіталістычнае атачэнне, і тады з'явілася абцякальная фармулёўка пра тое, што сацыялізм пабудаваны «у асноўным», але пра канчатковую яго перамозе гаварыць рана. Больш за тое, апынулася, што роля дзяржавы не зніжаецца, а зусім наадварот, расце. У 1935 годзе на лютаўскім пленуме ВКП (б) было сфармулявана рашэнне аб неабходнасці абнаўлення Канстытуцыі СССР. У склад камісіі ўвайшлі Радэк, Літвінаў, Бухарын і іншыя старыя партыйцы, а ўзначаліў яе Сталін.

Восьмы Усесаюзны з'езд Саветаў прыняў гэты дакумент 5 сьнежня наступнага года. Яго проста немагчыма было не прыняць, так ён быў прыгожа складзены. Каб ацаніць юрыдычную бездакорнасць акта, дастаткова згадаць пра тое, што прыняты ў 1948 годзе тэкст Усеагульнай дэкларацыі правоў чалавека уключаў цэлыя раздзелы сталінскай канстытуцыі. Свабоды абвяшчаліся усе, якія толькі можна сабе ўявіць. Усе грамадзяне сталі раўнапраўнымі. Хоць мэты ў Савецкага дзяржавы засталіся ранейшымі, і імкнення да сусветнай рэвалюцыі ніхто не адмяняў. У новай Канстытуцыі СССР пра гэта гаварылася як бы мімаходзь, як пра магчымасць прыняцця новых рэспублік, якіх у першай рэдакцыі было ўжо адзінаццаць.

У тэксце асноўнага закона сцвярджаўся той факт, што эксплуататарскай класаў ліквідаваныя, прыватная ўласнасць абвяшчалася па-за законам, але гарантавалася права на асабістую маёмасць.

Важным раздзелам Канстытуцыі быў той, які вызначаў парадак унясення зменаў. Такая магчымасць апынулася нялішняй, да 1947 года яна зведала сем паправак і адну новую рэдакцыю.

У 1977 годзе пасля ўнясення яшчэ трох з паловай дзесяткаў змяненняў быў прыняты новы асноўны закон. Існаванне сусветнай сацыялістычнай сістэмы дазваляла казаць аб «канчатковай перамозе» новай грамадскай фармацыі. У цэлым тэкст дакумента меў падабенства з ранейшым заканадаўчым актам, толькі правоў і свабод стала яшчэ больш. Дзень Канстытуцыі СССР сталі святкаваць 7 кастрычніка, а не 5 снежня, іншых пераменаў савецкія грамадзяне не адчулі.

Similar articles

 

 

 

 

Trending Now

 

 

 

 

Newest

Copyright © 2018 be.birmiss.com. Theme powered by WordPress.