Мастацтва і забавыЛітаратура

Апавяданне «Навука нянавісці»: кароткі змест (Шолахава М. А.)

Тэмай дадзенага артыкула з'яўляецца напісаны ў ваенныя гады апавяданне «Навука нянавісці» (кароткі змест).

Шолахава крытыкі не даруюць за гэты твор, ўпершыню надрукаваны ў газеце «Правда» 1942/05/22 г. Ужо вельмі саступае яго ўзровень сапраўднага майстэрству класіка, ярка выявілася ў «Ціхім Доне».

Адпаведна, і мы вымушаныя асвятліць слабыя месцы яго. Няма ў ім дыялектыкі раскрыцця асобы, няма «другога дна».

Розніца ў стылі напісання двух вышэйзгаданых розных па жанры твораў аднаго аўтара дзівіць. Яна гэтак значная, нібы стваралі іх два розныя чалавекі.

З-за таго, што лаўрэату Нобелеўскай прэміі па літаратуры пісьменніку Міхаілу Аляксандравічу Шолохову ў сваіх пазнейшых творах так і не ўдалося падняцца на ўзровень «Ціхага Дона», злыя мовы абвінавачваюць яго ў падмане, заяўляючы, што сапраўдным аўтарам вядомага рамана з'яўляецца зусім не ён . Як тут не ўспомніць радкі Пушкіна: «Мастак-варвар пэндзлем соннай карціну генія чэрніць?»

Прапанову Давіда Ортенберга, ад якога Шолахаў адмовіцца не змог

На жаль такой прыніжальны выснову зусім не абвяргае нескладаны па сваёй кампазіцыі апавяданне «Навука нянавісці» Шолахава. Кароткі змест твора зводзіцца да нецывілізаваных і настойліваму прызыву «Убей немца!». Уся кампазіцыя пабудавана так, што чытач абавязкова прыходзіць сам да такой высновы. Чаму класік пагадзіўся стварыць падобнае твор? Пачнем з таго, што Міхаіл Аляксандравіч не па сваёй волі ўзяўся за напісанне аповяду, задуманага ў жанры рэпартажу.

Праніклівы чытач адчуе, што аўтар «Ціхага Дона» напісаў «Навуку нянавісці» не па сваім жаданні. Здагадку пацвярджае гістарычны факт: галоўны рэдактар газеты «Праўда» ў ваенныя гады, Давід Ортенберг, прапанаваў Шолохову журналісцкую працу на франтах Вялікай Айчыннай. Класік, перш адчайна лавіраваць, каб выратаваць вобраз Рыгора Мелехова, пайшоў на падставе ў прапаганды.

прапрацоўка сюжэту

З НКВД-шного пратаколу допыту нарадзіўся задума апавядання «Навука нянавісці» Шолахава. Кароткі змест яго заключалася ў паказаньнях палітрука Фердман Зіновія Якаўлевіча. Прататып галоўнага героя апавядання трапіў у палон 1941/09/21 г., бег 1941/09/26 г. і вярнуўся ў размяшчэнне Чырвонай Арміі 1941/11/21 г. Пасля непрацяглага расследавання палітрук працягнуў службу. Афіцэры асобага аддзелу прынялі да ўвагі нацыянальнасць што уцёк з палону. Паколькі фашысты габрэяў расстрэльвалі, у таго ня было матывацыі наўмысна здацца ў палон.

Паказанні Зіновія Якаўлевіча сведчылі пра зверствы немцаў. Яны не бралі ў палон афіцэраў. Убачыўшы на паланёных афіцэрскія лычкі, іх неадкладна расстрэльвалі. Яму ж удалося непрыкметна сарваць свае знакі адрознення з кіцеля.

Па словах Фердман, этапаваных палонных ўтрымлівалі пад адкрытым небам, а кармілі просам і сланечнікам. У канцэнтрацыйным лагеры іх было каля 20 000. страўніка няшчасных не вытрымоўвалі, яны паміралі. Мёртвых па распараджэнні наглядчыкаў выкідалі за плот.

Прапагандысцкія штампы ў сюжэце і пачатак апавядання

Гісторыя палону і ўцёкаў афіцэра легла ў аснову апавядання «Навука нянавісці» Шолахава. Кароткі змест твора адрознівалася ад арыгінальных падзей. Кампазіцыя аповеду досыць традыцыйная. Той, ад імя каго вядзецца апавяданне, прыехаў у франтавую частку, дзе служыць лейтэнант Громаў, мабілізаваны на фронт механік аднаго з сібірскіх заводаў. Як бачым, Шолахаў змяніў нацыянальнасць галоўнага героя ва ўгоду прапагандысцкім штампам. Апавядальнік звярнуў увагу, што пры выглядзе палонных у вачах афіцэра запальваецца агонь нянавісці.

Ён знаёміцца з лейтэнантам, даведаўшыся, што той пабываў у палоне. Двойчы яны сустракаюцца для гутаркі і лейтэнант Громаў распавядае сваю гісторыю. Заўважым, што сам Шолахаў асабіста з Фердманом Зіновіем Якаўлевічам ня пагутарыў.

Па легендзе Міхаіла Аляксандравіча, Громаў быў жанаты, меў двух дзяцей. У яго сям'і таксама пражываў бацька-інвалід. З патрыятычнымі навучаннямі праводзілі яго на фронт родныя. Прыйшоў адправіць ваяра ў шлях і сакратар райкама. Звычайна дзелавой і афіцыйны, ён, праводзячы байцоў на фронт, таксама расчуліўся.

Лейтэнант Громаў прыбывае на фронт

З ліпеня 1941-га лейтэнант Герасімаў ўдзельнічае ў баях. Чырвоная Армія адступае, але пры гэтым падраздзяленню, дзе служыць галоўны герой, атрымоўваецца паланіць 15 немцаў. Аб гуманным звароце чырвонаармейцаў з палоннымі вуснамі лейтэнанта апавядае нам аповяд Шолахава «Навука нянавісці». Кароткі змест твора ў далейшым будуецца на прынцыпе антытэзы «гуманнасць - нялюдскасць». Спачатку мы чуем ад кадравіка часткі фразу, што немцы з савецкімі палоннымі і мірным насельніцтвам звяртаюцца па-іншаму.

Прапрацоўка Шолахава ідэі нянавісці да ворагаў

Далей частку, дзе служыць лейтэнант, перайшла ў наступ. Шчыра кажучы, гэта нетыпова для 1941 года. Аўтарскі вымысел відавочны.

Грамоў распавядае аб ўбачаным ім трупе пяцікласніца, равесніцы яго дачкі, згвалтаванай і забітай фашыстамі. Каля няшчаснай валяўся падручнік геаграфіі. Ўзрушыла яго і відовішча месца пакарання савецкіх байцоў, дзе ляжала куча насечанага з іх мяса, побач з якой ляжалі пілоткі ізуверскай забітых. Лейтэнант разумее, што ваюе супраць нелюдзяў, асатанелай садыстаў. Пісьменнік, любімы народам, канцэнтравана спрабуе выклікаць у чытачоў пачуццё нянавісці да немцаў.

палон

Далейшы сюжэт аповяду тлумачыць, чаму даў яму назву Шолахаў Міхаіл Аляксандравіч «Навука нянавісці». Грамоў сам праходзіць праз кругі пекла нямецкага палону. Яго ў баі раняць, і ён трапляе ў рукі акупантаў. Тыя, паланіўшы савецкіх салдат, перш за ўсё расстралялі яўрэяў з іх ліку. Затым іх матацыклісты з кулямётаў перабілі адсталі ад калоны палонных.

Над палоннымі чырвонаармейцамі здзекаваліся прымітыўна і пастаянна. Іх, якія пакутуюць ад смагі, напаілі вадой, змяшанай з граззю таму, што па ёй прайшлі танкі.

Калі насустрач калоны ваеннапалонных ішла танкавая калона фашыстаў, галаўны танк «неспадзявана» раздушыў некалькі людзей, якія ішлі на чале паходнага ладу. Канвойныя пры гэтым не толькі не перашкаджалі інцыдэнту, але і смяяліся над тым, што адбылося.

Нарэшце гэты смяротны этап скончыўся, і калона прыбыла ў канцэнтрацыйны лагер. Нягледзячы на набліжэнне восені, палонныя ўтрымліваліся нават не ў бараках. Ім не былі абсталяваны месцы начлегу, людзі спалі проста на зямлі, у гразі. Кармілі іх бедна, увесь рацыён складаўся з жмені крупы і некипяченой вады. Палонных пастаянна збівалі палкамі, прыкладамі.

ўцёкі

Раны Герасімава пачалі гнаіцца, і ён пайшоў у барак для параненых. Уся медыцынская дапамога абмежавалася тым, што бінты знялі, а раны пасыпалі попелам. Аб нечалавечых умовах утрымання палонных апавядае ў сваім аповедзе Шолахаў ( «Навука нянавісці»). Кароткі змест яго, паводле задумы аўтара, можна выказаць адзінай думкай: ворагаў варта знішчаць. Логіка простая. Яна сугучная фразе праваслаўнага святога, дабравернага князя Аляксандра Неўскага. Яму, як вядома, належаць словы: «Хто з мячом да нас прыйдзе, той ад мяча і загіне!»

Калі змардаваных, спячых на зямлі ў кастрычніку палонных сталі адпраўляць на будаўніцтва земляных умацаванняў, лейтэнант Герасімаў здзейсніў адчайны ўцёкі. Ён лапатай забіў канвойнага і, узброіўшыся яго аўтаматам, схаваўся ў лесе. Знясілены, змардаваны лейтэнант ледзь цягнуўся, пры гэтым разумеючы, што да паселішчам выходзіць небяспечна. На наступны дзень яго знайшлі і выратавалі партызаны.

вобраз лейтэнанта

Здзіўляе сучаснага чалавека рэакцыя лейтэнанта Герасімава на сваё выратаванне. У яго няма іншых эмоцый, акрамя нянавісці. А жаданне яго толькі адно - «вярнуцца ў строй змагароў за Радзіму» і «помсціць да канца». Пагадзіцеся, складана нават параўнаць гэтага чалавека з Рыгорам Мелехова!

Як у цэлым можна ацаніць аповяд, які напісаў палкавы камісар, а затым і палкоўнік М. А. Шолахаў ( «Навука нянавісці»)? Кароткі змест, выкладзенае намі, выяўляе, што па сваіх мастацкіх вартасцяў ён, на жаль, на некалькі парадкаў саступае «Данскім расказах».

Аднак публікацыю пісьменніка ўхваліў «сам» І. В. Сталін. Пры гэтым правадыр народаў пажадаў пісьменніку стварэння новых раманаў «у такім жа ключы». І пісьменнік сапраўды рушыў услед рэкамендацыі. У 1943-1944 гг. ён публікуе кіраўніка рамана «Яны змагаліся за Радзіму», у якім паўтарае спробу ўнесці галоўную ідэю - нянавісць да ворагаў. Што з гэтага атрымалася? Нягледзячы на спробы пісьменніка ўнесці ў яго элементы жыццёвасці за кошт гумару, каханай кнігай для чытачоў раман не стаў.

заключэнне

Дадзены аповяд ёсць ілюстрацыя таго, што атрымліваецца, калі кан'юнктурную кнігу піша нават класік Шолахаў ( «Навука нянавісці»). Кароткі змест брифли-бібліятэкі сапраўды існуе ў Інтэрнэце. Аднак яго наяўнасць і даступнасць для чытачоў не варта суадносіць з мастацкай каштоўнасцю самога аповеду.

Хутчэй за ўсё, мы можам зрабіць выснову, што літаратуру нельга тварыць «на заказ» і «да тэрміна», паколькі ў дадзеным выпадку твор наўрад ці моцна зацікавіць чытача.

Адным словам, вось такі аповяд напісаў у свой час Шолахаў ( «Навука нянавісці»). Кароткі змест і аналіз гэтага твора былі прадстаўлены намі ў гэтым артыкуле.

Similar articles

 

 

 

 

Trending Now

 

 

 

 

Newest

Copyright © 2018 be.birmiss.com. Theme powered by WordPress.