АдукацыяМовы

Практыкум па беларускай мове ў абагульняючыя словы і знакі прыпынку пры іх

У рускай мове да аднастайным членам прапановы прымыкае адмысловая група слоў, якая называецца абагульняючымі.

Што такое абагульняючыя словы

Абагульняючыя словы - гэта словы або спалучэння слоў, якія з'яўляюцца радавымі паняццямі для слоў - аднародных членаў сказа. У прапанове «На стале ў вазе ляжалі розныя садавіна: ярка-чырвоныя яблыкі, мядова-жоўтыя грушы, сінявата-фіялетавыя буйныя слівы і вінаград з празрыста-ружовымі ягадамі» слова «садавіна» можна разглядаць як радавое для пералічаных далей аднародных членаў - назваў разнавіднасцяў гэтых садавіны. Ці ж: «Мяшкі цэменту, штабелі цэглы, куча пяску і іншы будаўнічы матэрыял былі акуратна складзеныя ўздоўж сцены». У гэтым сказе словазлучэнне «будаўнічы матэрыял» з'яўляецца радавым для пералічаных прадметаў гэтага будматэрыялу.

Ролю абагульняючых слоў пры аднародных членах прапановы - удакладніць апошнія, канкрэтызаваць іх. Дзякуючы ўжывання іх, сэнс усяго прапановы становіцца больш дакладным і зразумелым. У прапанове абагульняючыя словы разглядаюцца як тыя ж члены сказа, што і аднастайныя. Напрыклад, у сказе «З вясною вяртаюцца да нас далёкія крылатыя вандроўцы: быстрокрылые ластаўкі, сталыя гракі, велічныя буслы» словазлучэнне «крылатыя вандроўцы» з'яўляецца дзейнікам, як і аднастайныя члены, да якіх яно адносіцца.

Абагульняючыя словы, прыклады якіх прыводзіліся вышэй, былі выяўленыя імёнамі назоўнікамі. Акрамя гэтага, ў іх якасці могуць выступаць такія часціны мовы, як займеннікі, прыслоўі: ніхто, нікога, усё, усё гэта, усюды, нішто і г.д.

Асноўныя выпадкі расстаноўкі знакаў прыпынку пры абагульняючых словах

У залежнасці ад размяшчэння аднародных членаў у сказе, у ім ўжываюцца такія знакі прыпынку, як працяжнік і двукроп'е.

  • Калі абагульняючыя словы пры аднародных членах знаходзяцца на першым месцы, то яны падзяляюцца двукроп'ем: «Вада была ўсюды: сыпалася нудным дажджом з шэрага неба, залівалася за каўнер пад дрэвамі, цурчала з вадасцёкавых труб, звонка булькала пад нагамі».
  • Калі абагульняючае слова знаходзіцца ў сказе пасля аднародных членаў, перад ім прастаўляецца працяжнік: «сшытак, кніжкі, пенал, скрынка фарбаў і пучок алоўкаў - усё сваё школьнае багацце малыя з задавальненнем выкладвалі на парты».
  • У мове сустракаюцца канструкцыі тыпу: абагульняючыя словы - аднастайныя члены - іншыя словы ў сказе. У гэтым выпадку пасля абагульняючых слоў ставіцца двукроп'е, а пасля аднародных членаў - працяжнік: «У любы час года: у зімовую сцюжу і восеньскую мокрынь, у вясновую бездараж і летнюю суш - наш юродзівы хадзіў басанож».
  • Бывае, што пасля аднародных членаў сказа стаіць уступнае слова або словазлучэнне (адным словам; словам; такім чынам; карацей кажучы), а пасля - абагульняючае. У такім выпадку працяжнік ставіцца перад ўступнай часткай, а пасля яе коска: «У гаркаваты пах апалага лісця, у думцы вогнішчаў у дварах, у асаблівай свежасці вечаровага паветра - адным словам, ва ўсім выразна адчувалася набліжэнне восені».
  • Калі аднастайныя члены размяшчаюцца ў сярэдзіне прапановы і носяць ўдакладняючае характар значэння, лагічна вылучаючы абагульняючае слова, то ў сказе ставяцца два працяжнік: «Звычайна з суседніх вёсак - Іванаўка, Глущовки, Верхневодья - сяляне на кірмаш з'язджаліся загадзя».

Similar articles

 

 

 

 

Trending Now

 

 

 

 

Newest

Copyright © 2018 be.birmiss.com. Theme powered by WordPress.