У якіх маўленчых сітуацыях лепш ужываць фразеалагізм «кракадзілавыя слёзы»?

Руская часцяком адносяць да самым складаным. І хоць ён не ўваходзіць у топ-10, у працэсе яго вывучэння можа паўстаць шмат цяжкасцяў. Гаворка ідзе не толькі аб яго носьбітах, але і пра замежнікаў. У рускай мове велізарная колькасць правілаў і яшчэ больш выключэнняў з іх. Таксама выклікае шэраг складанасцяў адсутнасць фіксаванасці ў расстаноўцы слоў у прапановах і з'ява шматзначнасці. Авалодаць беларускай мовай без асаблівых цяжкасцяў могуць іншыя славянскія народы: беларусы, украінцы, чэхі, славакі, палякі. Прадстаўнікі азіяцкага свету (кітайцы, японцы, карэйцы) наўрад ці назавуць гэты працэс лёгкім. Бо славянскія мовы, у тым ліку рускі, ўладкованыя інакш, і нязвыклыя для мозгу жыхара Азіі, а таму складаныя для разумення і вывучэння.

навука фразеалогія

Нездарма многія класікі сусветнай літаратуры захапляліся прыгажосцю рускай мовы, называючы яго «вялікім і магутным». Вялікая колькасць мастацкіх твораў, якія папоўнілі скарбніцу сусветнай літаратуры, напісаны на рускай мове. Ён адкрывае перад пісьменнікамі вялікія магчымасці за кошт сваёй шматграннасці і выразнасці. Эпітэты, метафары, увасабленне, парабалы - гэтыя і іншыя сродкі мастацкай выразнасці робяць гаворка багацей.

Да дадзенага спісу можна смела аднесці і ўстойлівыя выразы, то ёсць фразеалагізмы. Кракадзілавыя слёзы - гэта маўленчай абарот, які атрымаў шырокае распаўсюджванне ў прамовы расейцаў разам з выразамі сесці ў лужыну, біць лынды, рабіць з мухі слана, засячы на носе і іншымі. У рускай мове іх досыць шмат. У кнігарнях можна знайсці слоўнікі, у якіх сабраны самыя папулярныя выразы. Таксама там прадстаўлена тлумачэнне кожнага абароту.

Адметнай рысай фразеалагізмаў з'яўляецца адсутнасць аўтара. Можна прасачыць гісторыю ўзнікнення абароту, але вось назваць чалавека, які ўпершыню ужыў той ці іншы фразеалагізм, нельга. Іх галоўнае прызначэнне складаецца ў наданні прамовы пэўнай эмацыянальнай афарбоўкі і ўзмацненні яе сэнсу. Распазнаць фразеалагізм можна па некалькіх прыкметах:

1. Непераможнасці пераставіць словы месцамі.

2. Замене маўленчага абароту адным словам, якія маюць падобнае значэнне.

3. Наяўнасць пераноснага сэнсу.

Кракадзілавыя слёзы: значэнне фразеалагізма

Гэты маўленчай абарот ўжываюць, калі кажуць аб няшчыры чалавек, які знешне спачувае суразмоўцу, але адчувае пры гэтым цалкам супрацьлеглыя пачуцці. Падобнае выраз ёсць у некалькіх мовах, не толькі ў рускай. Напрыклад, у англійскай мове падобны па значэнні абарот crocodile tears з'явіўся ў XVI стагоддзі, у нямецкай мове выраз krokodilstranen ўзнікла каля 1730 года.

Як правільна?

Можна сустрэць два варыянты аднаго і таго ж фразеалагізма:

1. Слухаючы мой аповяд пра трагічны лёс Соні, ён абліваўся кракадзілаў слязьмі.

2. Маша, табе варта пазбягаць кракадзілавых слёз.

Многія задаюцца пытаннем аб тым, якое ўжыванне памылковае, а якое дакладнае. Прыметнік з суфіксам -ов- ўжываецца, калі гаворка ідзе пра матэрыял, атрыманым са скуры драпежніка (напрыклад, торба з кракадзілавай скуры). Прыналежны прыметнік кракадзілавыя выкарыстоўваецца, калі кажуць пра тое, што належыць жывёле (напрыклад, кракадзілавыя яйкі). У выпадку з фразеалагізмы дапушчальна выкарыстоўваць у мове абодва варыянты.

Першыя выпадкі ўжывання

Выраз кракадзілавыя слёзы мае старажытную гісторыю. Упершыню яно сустракаецца ў тэкстах старажытных рымлян. Знакамітая канстанцінопальская бібліятэка валодала кнігамі, у якіх быў прадстаўлены гэты маўленчай абарот. У сярэднявечнай літаратуры таксама ёсць згадкі пра гэта фразеалагізмы. У прыватнасці, у кнізе «Падарожжа сэра Джона Мандэвіль», якая атрымала распаўсюд у Англіі ў перыяд паміж 1357 і 1371 годам, сказана, што ў Эфіопіі сустракаюцца кракадзілы, тыя, што плачуць падчас паглынання людзей.

Трохі пра кракадзілаў

Але адкуль пайшло гэты выраз?

Вядома, што з вачэй кракадзілаў цячэ вадкасць, кода яны ядуць. Доўгі час лічылася, што гэта слёзы, якія пралівае драпежнік па сваёй ахвяры. Пазней вядомы сярэднявечны аўтар Эразм Ратэрдамскі у адным са сваіх трактатаў зрабіў здагадку, што слёзы у кракадзілаў з'яўляюцца не з жалю і спагады перад ахвярай. Гэтая вадкасць - не што іншае, як сліны перад самай жаданай ежай. Менавіта з гэтым прадузятасцю і звязана ўзнікненне дадзенага фразеалагізма.

Таксама пазней з'явілася кропка гледжання, згодна з якой вадкасць, якая цячэ з вачэй кракадзілаў, ніяк не звязаная з жалем. На самай справе ў іх недастаткова развіта сістэма, накіраваная на выдаленне залішніх соляў з арганізма. Залозы, якія выводзяць солі з нырак, размешчаны каля вачэй. Менавіта таму кракадзілы плачуць не заўсёды, а толькі тады, калі дадзеныя залозы працуюць. Гэта адкрыццё, зробленае шведскімі навукоўцамі, не паўплывала на фразеалагізм. Ён па-ранейшаму папулярны.

Калі варта ўжываць абарот кракадзілавыя слёзы? Значэнне падказвае адказ: калі трэба сказаць пра ілжывым, няшчыры чалавек, публічна выказваць пачуцці, якія ён не адчувае.

прывядзём прыклады

1. Твайму спагады які ніхто не паверыць, усе ведаюць, што гэта кракадзілавыя слёзы.

2. Воўчая зграя ліла кракадзілавыя слёзы над целам забітай імі авечкі.

Такім чынам, калі адзін чалавек скардзіцца іншаму на перыпетыі лёсу, але разумее, што спачуванне суразмоўцы - не больш чым фарс, то варта параіць яму не ліць кракадзілавыя слёзы. Бо людзям не дадзена загадзя ведаць, у якой сітуацыі яны могуць апынуцца праз некаторы час. А публічная дэманстрацыя няшчырых эмоцый можа згуляць у далейшым злы жарт.