Навіны і грамадства, Знакамітасці
Сяргей Юткевіч: фота, сям'я і біяграфія
Вядомы савецкі акцёр, рэжысёр, сцэнарыст, тэатральны дзеяч і тэарэтык кіно Сяргей Юткевіч прыйшоў у свет мастацтва зусім юным, можна сказаць, дзіцем, і заставаўся ў ім да самых апошніх дзён сваёй доўгай і плённай жыцця. Творчы шлях гэтага чалавека не быў простым і гладкім, але з абранай дарогі ён не звярнуў ні разу.
На світанку творчай дзейнасці
Юткевіч Сяргей Іосіфавіч нарадзіўся у Пецярбургу ў 1904 году (дваццаць восьмага снежня). А ўжо ў сямнаццатым годзе пачалася яго творчае жыццё. Расію раздзірала Грамадзянская вайна, але, апантаны марай аб акцёрскай кар'еры, падлетак мала ўвагі звяртаў на тое, што адбываецца ў краіне і ўпарта ішоў да сваёй мэты.
Маладога акцёра, мастака, асістэнта рэжысёра па імі Сяргей Юткевіч Севастопаль і Кіеў з поўным правам могуць называць сваім «птушанём» - бо менавіта тэатры гэтых гарадоў «оперяются» патэнцыйную зорку, менавіта тут будучы народны артыст Савецкага Саюза атрымліваў першы практычны вопыт і навострываў сваё майстэрства .
Але практыка практыкай, а без утварэння далёка не пойдзеш, і юны самародак гэта выдатна разумеў. У 1921 году сямнаццацігадовы Сяргей Юткевіч паступае на тэатральна-мастацкі факультэт ВХУТЕМАСа, які заканчвае ў 1923 годзе. Гэтым жа перыядам датуецца яго навучанне ў Дзяржаўных вышэйшых рэжысёрскіх майстэрняў, кіраваў якімі Усевалад Мейерхольд.
рэвалюцыйнае мастацтва
Перыяд, на які выпалі першыя крокі Сяргея Юткевіч ў мастацтве, характарызаваўся бурнымі зменамі ў жыцці краіны. Расія развітвалася з усім старым і натхнёна будавала новае. Натуральна, рэвалюцыйныя настроі закранулі і акцёрскую асяроддзе.
У 1922 году Юткевіч С. і Г. Козінцаў пры садзейнічанні Л. Трауберга і Г. Крыжицкого выпусцілі маніфест пад гучнай назвай «Эксцентризм», які стаў тэарэтычным падмуркам ФЭКС (Фабрыкі эксцэнтрычнага акцёра). Мэтай аўтараў маніфесту было стварэнне цалкам новага, рэвалюцыйнага мастацтва, якое яны збіраліся падарыць міру, злучыўшы розныя жанры: эстраду, цырк, агітацыйную працу і тэатр. Гэта было новаўвядзенне, у якім і мела патрэбу маладое савецкая дзяржава.
Праз два гады пасля гучнай заявы Сяргей Юткевіч перайшоў ад слоў да справы і выпусціў фільм «Даеш радыё!», Распавядаць пра жыццё сталічных дзяцей-беспрытульнікаў. У гэтай эксцэнтрычнай камедыі рэжысёр спрабаваў увасобіць ідэю аб змешваю жанры. Электарат ўспрыняў карціну з натхненнем.
А яшчэ праз два гады Юткевіч стварае Эксперыментальны киноколлектив і становіцца яго кіраўніком. Пошукі новых формаў у мастацтве працягваюцца.
«Ленфільм»
У 1928 годзе Юткевіч-рэжысёр пачынае «абрастаць» аўтарытэтных словаў, і яго прызначаюць кіраўніком Першай киномастерской на «Ленфільме».
Атрымаўшы такую важную пасаду, Сяргей Іосіфавіч спрабуе максімальна рэалізаваць свае творчыя задумкі, але не тут-то было. Савецкаму дзяржаве патрэбныя былі фільмы пэўнай тэматыкі, і рэжысёры не смелі згортваць з прамога сацыялістычнага шляху і рэалізоўваць некаторыя свае задумы.
Спачатку Юткевіч яшчэ спрабаваў неяк спалучаць свае эксперыменты з сацыяльным заказам ( «Чорны ветразь», «Карункі»), але надоўга яго не хапіла. Фільмы «Сустрэчны», «Златые горы» і т. Д., Знятыя пад кіраўніцтвам маладога рэжысёра крыху пазней вышэй названых, ужо прасякнуты ідэалогіяй наскрозь.
Ва ўгоду улады
Час ад часу Сяргей Юткевіч робіць спробы вырвацца з клеткі. Адной з такіх можна назваць дакументальны фільм «Анкара - сэрца Турцыі», дзе дакладны фактычны матэрыял эфектыўна спалучаецца са своеасаблівым сюжэтам. Гэты эксперымент Юткевіч атрымаўся на славу.
Але да сярэдзіны трыццатых з вольнасцямі давялося завязаць - вельмі ўжо трывожнае настаў час. Пачынаючы прыкладна з трыццаць чацвёртага года Сяргей Іосіфавіч здымае толькі тое, што можна і трэба здымаць. Ён разумее, што на двары стаіць час, зусім няздатны для творчых эксперыментаў.
Карціны «Шахцёры», «Чалавек з ружжом", «Якаў Свярдлоў» і т. Д., Створаныя ў другой палове трыццатых, расхвальвалі крытыкамі і нават ўдастойваліся дзяржаўных прэмій. Але мастацкай каштоўнасці сабой практычна не ўяўлялі. Галоўнай у іх была савецкая ідэалогія.
Дарэчы, у стужцы «Чалавек з ружжом" Юткевіч ўпершыню закрануў тэму Леніна, якая пасля стала адной з самых галоўных у яго будучыні творчасці.
На ўсе рукі майстар
Юткевіч Сяргей адзначыўся ў свеце мастацтва не толькі ў якасці рэжысёра. Ён праявіў сябе таксама паспяховым адміністратарам, узначальваючы студыю «Союздетфильм», аўтарытэтным выкладчыкам, захопленым мастацтвазнаўцам, таленавітым тэарэтыкам і т. Д., Часцяком выступаючы ва ўсіх гэтых выявах адначасова. Яму нават давялося папрацаваць рэжысёрам у ансамблі песні і танца народнага камітэта ўнутраных спраў з 1939-га па 1946 год.
Наогул, перадваенныя і ваенныя гады былі адзначаны для Юткевіч воплескам творчай актыўнасці. Ён нават паспеў зняць некалькі «выходзяць за рамкі» фільмаў, сярод якіх, напрыклад, камедыя «Новыя прыгоды Швейка». У гэты перыяд маэстра быў проста нарасхват. Студэнты, якім пашчасціла вучыцца ў рэжысёрскай майстэрні Сяргея Іосіфавіча ў Вгiке, ўспаміналі, што іх выкладчык вечна дзесьці знікаў: то на здымках ў Францыі, то на нейкім фестывалі, то на «Масфільме». А калі з'яўляўся: элегантны, пахучы - вучні не маглі адвесці ад яго вачэй. Сяргей Юткевіч, фота якога прадстаўлена ў гэтым артыкуле, заўсёды адрозніваўся яркай, запамінальнай знешнасцю. Сучаснікі характарызавалі яго як чалавека элегантнага, вясёлага і цікавага.
чорная паласа
А вось пасля вайны для Юткевіч пачалася чорная паласа. Другая палова саракавых - гэта, бадай, самы складаны перыяд у жыцці кінадзеяча, і пачаўся ён з адной працы на любімую тэму (пра Ільіча).
Гаворка ідзе пра экранізацыю п'есы Пагодзіна «Крамлёўскія куранты», якая павінна было выйсці ў пракат пад назвай «Святло над Расеяй».
Правёўшы «дэгустацыю» карціны, партыйнае кіраўніцтва палічыла, што вобраз Леніна раскрыты ў ёй недастаткова маштабна, і на аўтара абрынуўся цэлы шквал крытыкі. Юткевіч ўспомнілі ўсё, і ў першую чаргу яго даваенныя эксперыменты. Рэжысёра абвінавацілі ў касмапалітызме, у паддобрыванняў перад Амерыкай і яе кінадзеяч, назвалі яго эстэтам і фармаліст.
У сорак дзевятым годзе Сяргей Іосіфавіч быў вымушаны пакінуць ВГІК і ВНДІ мастацтвазнаўства і на нейкі час адысці ад рэжысуры.
Вяртанне і трыюмф
У 1952 году Юткевіч робіць спробу вярнуцца ў свет кіно, зняўшы далёкі ад палітыкі фільм «Пржэвальскі», які ўяўляе зь сябе біяграфію знакамітага даследчыка. Але канчаткова аднавіцца на «Алімпе» рэжысёру атрымоўваецца толькі пасля смерці Сталіна. І з сярэдзіны пяцідзесятых яго жыццё зноў поўная творчасці і народнага прызнання.
Кінастужка «Вялікі воін Албаніі Скандерберг» атрымлівае прэмію ў Канах. Не забывае маэстра і пра тэатр. Ён вяртаецца ў ВГIК і нястомна цешыць гледача сваімі новымі пастаноўкамі. Літаральна за дзесяць наступных гадоў «з-пад яго пяра» выходзіць каля трыццаці спектакляў. Самымі яркімі з іх крытыкі называюць пастаноўкі «Лазня», «Клоп», «Кар'ера Артура Уи» і т. Д.
Юткевіч актыўна ездзіць за мяжу, яго цёпла прымаюць у Францыі, ўводзяць у склад журы Канскага фестывалю і нават даюць пасаду віцэ-прэзідэнта нацыянальнай синематики.
Сумесна з французамі Сяргей Іосіфавіч здымае фільм «Сюжэт для невялікага аповяду» пра асабістае жыццё Чэхава. Карціна карыстаецца вялікім поспехам у еўрапейскіх гледачоў, у Савецкім Саюзе яна не была папулярнай.
Ленін
Як ужо адзначалася вышэй, адной з галоўных тэм у творчасці Сяргея Юткевіч быў Уладзімір Ільіч Ленін. Складана было выказаць здагадку, што рэжысёр зноў звернецца да гэтай персоны пасля карціны «Святло над Расеяй», якая прынесла яму так шмат бед. Але тым не менш Юткевіч здымае фільм «Апавяданні пра Леніна». У ім ён фактычна ўзводзіць Ільіча на п'едэстал святога, ну ці як мінімум самага сумленнага, добрага і прыстойнага чалавека на Зямлі.
Наступнай працай, прысвечанай правадыру пралетарыяту, стала карціна «Ленін у Польшчы», экранізацыя 1965 года. Яна прынесла Юткевіч вялікі поспех і аб'ектыўна з'яўляецца адной з лепшых у яго калекцыі. Тут майстру нарэшце ўдаецца ў поўнай меры задаволіць сваю даўнюю цягу да эксперыментаў. Фільм атрымаў прэмію Канскага фестывалю, а таксама Дзяржаўную прэмію СССР.
І яшчэ адна карціна была знятая Юткевіч аб Ільіча. Завецца яна «Ленін у Парыжы», дата выхаду - 1981 год. Яе можна назваць апошняй значнай працай Сяргея Іосіфавіча. Фільм таксама атрымаў Дзяржпрэмію СССР, але крытыкі называюць яго, мякка кажучы, няўдалым і малазразумелымі з пункту гледжання мастацкай вартасці.
На фінішнай прамой
Сяргей Юткевіч, які пачаў творчы шлях падлеткам, ня сыходзіў зь яго да апошніх дзён жыцця. У восемдзесят другім годзе ён яшчэ працаваў у Маскоўскім музычным камерным тэатры, дзе паставіў п'есы А. Блока «Незнаёмка» і «Балаганчык». Акрамя таго, маэстра працягваў «ляпіць» кадры для свету тэатра і кіно ў Вгiке, пісаў кнігі і нават рэдагаваў «Кинословарь».
Сям'я Сяргея Юткевіч
Сяргей Іосіфавіч Юткевіч быў жанаты на сваёй равесніцы - артыстцы балета Алене Ільюшчанка. Гэты шлюб быў у яго адзіным. Муж і жонка вельмі любілі адзін аднаго і змаглі захаваць свае пачуцці да глыбокай старасці.
Калі казаць пра тое, чым ганарыўся ў гэтым жыцці Сяргей Юткевіч, дачка Мар'яну трэба ўспомніць абавязкова. Бо яна пайшла па слядах бацькі і дабілася ў сваёй сферы немалых вышынь. Мар'яна Юткевіч (Шатерникова) стала кінакрытыкам, займалася выкладчыцкай працай, вывучала гісторыю кінамастацтва.
У дзевяностым годзе дачка Юткевіч пакінула СССР, эміграваўшы ў ЗША. На той момант яе бацькоў ужо не было ў жывых.
Народны артыст СССР Юткевіч памёр дваццаць трэці красавіка 1985 года. Яго прах спачывае на Новадзявочых могілках у Маскве. Алена Міхайлаўна перажыла свайго мужа на два гады, сканаў у 1987-м.
Similar articles
Trending Now