Значэнне фразеалагізма "пакласці зубы на паліцу" ў рускай мове

Руская мова нездарма быў названы класікам «вялікім, магутным і праўдзівым»: ён здольны экспрэсіўна, вобразнымі сродкамі, трапна выказаць некаторы стан ці сітуацыю.

Выкарыстанне фразеалагізмаў, прыказак і прымавак, ідыём і крылатых выразаў робіць гаворка ярчэй, лаканічна і часам пазбаўляе ад непатрэбных вялізных тлумачэнняў. Ніжэй будзе разгледжана значэнне фразеалагізма «пакласці зубы на паліцу".

Адкуль растуць зубы

Гісторыя мовы здольная дапамагчы разабрацца, што азначае выраз «класці зубы на паліцу". На самай справе гэта прымаўка, то ёсць фальклорны жанр. А значыць, выраз выйшла з народнага асяроддзя, вытокі яго сэнсу можна знайсці ў простым побыце.

Прымаўка закліканая адлюстроўваць некаторы з'ява жыцця. «Адчуваць вострую патрэбу, галадаць, абмяжоўваць сябе ва ўсім" - такое значэнне фразеалагізма «пакласці зубы на паліцу". Якім жа чынам раіць народная мудрасць класці зубы?

Зубы ў народным працы

Існуе два варыянты трактоўкі значэння слова «зубы» у прымаўцы. Першы - народны. «Зуб'ямі» называліся прылады для прадзення. Раз ляжаць на паліцы - працы няма, а без працы і дастатку няма.

У рускай мове прысутнічае яшчэ адна жартаўлівая прыказка, аналагічная па сваёй тэматыцы: «Чакай толку, паклаўшы зубы на паліцу". У дадзеным выпадку савет варта выслухаць і паступіць наадварот. Сінанімічных па сэнсе будзе прыказка пра рыбку, якую без працы не выцягнуць з сажалкі. Тым самым бачная характэрная асаблівасць такіх фразеалагізмаў ў рускай мове: голад характарызуецца лянотай, не працай.

паходжанне слова

Калі ж яшчэ зірнуць на этымалогію слова «зуб», то будзе ясна, што гэта не толькі касцяное адукацыю ў роце, але таксама паверхню з вострымі бакамі. А значыць, значэнне фразеалагізма «пакласці зубы на паліцу" можна пашырыць іншымі прыладамі працы: зубы е у пілы, у грабель, у сахі. Падыдзе па сэнсе любая праца, бо здаўна лічылася, што «дабро людзей у жыцці, а жыццё ў працы».

крыважэрны мова

Трапнае народны выраз здольна перарасці пародаю ягонай сераду і ўвайсці ў размова большай колькасці носьбітаў некаторай культуры. Пранікаючы ў літаратурную мову, фразеалагічных зваротаў можа быць зразумелы інтуітыўна, без выразнага ўсведамлення яго лексічных адзінак. Наўрад ці многія цяпер зразумеюць, з якім носам можна застацца, але значэнне прымаўкі зразумела ўсім: так кажуць пра няўдачу ў задуме. Аднак у даўніну носам называлі паднашэнне - яго падносілі чыноўніку. Яно магло быць як у грашовым эквіваленце, так і ў форме натуральнага прадукту. Калі чыноўнік не прымаў дары, то просьбіт «заставаўся з носам» - ён не атрымліваў жаданага.

Іншая сітуацыя адбылася з прымаўкай «пакласці зубы на паліцу". Значэнне фразеалагізма набыло ў літаратурнай мове новую ўнутраную форму, не страціўшы пры гэтым разумення значэння лексічных адзінак. Зубы страцілі прамую сувязь з працай і сталі разумецца ў звыклым сэнсе: прымаўка прапануе ў літаральным сэнсе выцягнуць зубы як устаўную сківіцу і пакласці на паліцу за непатрэбнасцю. Прымаўка набывае адценне чорнага гумару, аднак праўдзівага: навошта зубы, раз жаваць няма чаго. Тым больш, лежачы на паліцы, яны не сточатся, а дажывуць да лепшых часоў.

Семантычнае поле прымаўкі

І хоць зубы ў прымаўцы змянілі сваё значэнне, фразеалагізм застаўся ў семантычнай поле паняццяў голаду і беднасці. Узгадваецца царкоўная мыш: грызуна змясцілі ў самы галодны з магчымых памяшканняў, а галоўнае яго прылада барацьбы з голадам - зубы. Ды і ў халадзільніку зноў жа мыш ад голаду можа павесіцца.

Значэнне фразеалагізма «пакласці зубы на паліцу" трапна і вобразна адлюстроўвае рэаліі чалавечай рэчаіснасці. Актуальнасць і ўніверсальнасць апісванага прымаўкай з'явы зрабілі яе зразумелай усім носьбітам культуры, хоць першапачатковае значэнне лексем фразеалагізма састарэла і практычна забыта.